De innerlijke criticus: Als je niks vriendelijks te zeggen hebt, hou dan je mond maar!

“Sufferd! Trut! Zie je wel! Doe nou maar niet, dat lukt toch niet. Wat zullen ze wel niet denken? Dit zou je nou toch wel moeten kunnen! Snap je dat nou nog niet? Geen wonder dat jij…. ”  Zou jij het accepteren als iemand zo tegen je praat? Niet? Waarom praat je dan zelf wel zo tegen jezelf? Misschien gebruik je andere woorden, misschien een andere toon. Maar het blijkt dat we bijna allemaal wel in meer of mindere mate last hebben van zo’n streng stemmetje, zo’n innerlijke criticus.

Wees onberispelijk in je woorden

Eén van mijn favoriete boekjes ter inspiratie is  “The Four Agreements” van Don Miguel Ruiz, wereldwijd één van de meest geliefde spirituele boeken. Volgens de oude Tolteekse wijsheid vergroot je je eigen geluk en welzijn door consequent te leven naar de vier beschreven inzichten.

De eerste van de vier inzichten is “Be impeccable with your word” – Wees onberispelijk in je woorden. Gebruik geen negatieve woorden tegen jezelf. Roddel niet over anderen. Gebruik de kracht van je woorden in positieve richting.

Het klinkt zo simpel. Maar probeer het eens. En om het niet al te lastig te maken; begin bij de dingen die je tegen jezelf zegt. De dingen die je innerlijke criticus tegen jou zegt. Sta jij daar wel eens bewust bij stil?

Wat zeg je nou eigenlijk?

In mijn coachinggesprekken ben ik uiteraard alert op wat mensen tegen zichzelf zeggen. De leidinggevende die over zijn eigen prestaties praat en er direct achteraan zegt:”Maar het moet nog veel beter!”. Of iemand die bijna iedere zin begint met: ”Het is echt heel stom, maar ik heb het gevoel dat….”.

Vaak zijn mensen verbaasd als ik ze er op wijs wat ze nou eigenlijk zeggen. De impact van hun woorden wordt nog duidelijker als ik het in een ander perspectief plaats en bijvoorbeeld vraag: “Zeg je dat ook tegen je medewerkers als ze iets geweldigs gedaan hebben? ‘Best aardig gedaan, maar dat moet natuurlijk nog veel beter!‘ ? Zeg je dat ook tegen je kinderen als ze je vertellen hoe ze zich voelen? ‘Wat stom van je dat je je zo verdrietig voelt!’ ?

Goede bedoeling, slechte uitvoering

Dat strenge stemmetje, die innerlijke criticus, is ooit ontstaan als zelfbescherming. Bescherming tegen teleurstelling, mislukking en afwijzing. Hij heeft het dus goed met je voor, maar hij weet het inmiddels nogal beroerd te brengen. Hij kraakt je af, hij veroordeelt je, hij scheldt, hij snauwt en grauwt.

En jij luistert daarnaar. Iedere dag. Je laat je stemming beïnvloeden door dat stemmetje. Je laat je beperken en je saboteert jezelf. Alsof je iedere dag gepest wordt. Door jezelf.

En ja, dat is best erg. Want daardoor ben jij niet op je best. Niet voor jezelf, niet voor je omgeving, niet voor je werk, niet voor je medewerkers. Doe je niet wat je zou kunnen doen en ben je niet wie je zou kunnen zijn. Jammer toch?

Beluister je innerlijke criticus

Bewustwording is de eerste stap. Heb je post-it’s in huis? Hou zo’n blokje in de buurt. En luister gedurende de komende week bewust naar jezelf. Wat zeg je tegen jezelf als je iets laat vallen? Als je je vergist? Als je een mail onhandig beantwoord hebt? Pak voor iedere uitspraak een nieuw post-it-blaadje en schrijf letterlijk op wat je zei of dacht.

Vervolgens ga je al je blaadjes vertalen. Verander iedere uitspraak in iets wat je zou zeggen tegen iemand die je respecteert of tegen iemand van wie je houdt of tegen iemand waar je gewoon het beste mee voor hebt.

En als laatste stap: Probeer eens wat van die nieuwe uitspraken uit op jezelf: “Wat heb je al veel bereikt! Goed bezig, jij! Lekker doorgaan zo!” En mocht je innerlijke criticus daar nog iets op te zeggen hebben, dan hebben we voor hem nog een mooi motto:

‘Als je niks vriendelijks te zeggen hebt, hou dan je mond maar!’