Van emotie naar actie met 4 vragen

Soms weet een ander je zó te raken, dat je het liefst primair vanuit die emotie (verbaal) zou willen uithalen. Maar ja, je weet best dat emotie niet de beste raadgever is. Hoe kom je uit die emotie naar de beste actie?

De volgende vier vragen helpen:

1. Welke waarden worden hier geraakt?
2. Hoe ben ik nu in deze situatie?
3. Hoe zou ik willen zijn in deze situatie?
4. Als ik nu werk vanuit mijn belangrijkste waarden, wat zou ik dan doen?

Een voorbeeld uit de praktijk: Wouter

Wouter is leidinggevende van de financiële afdeling. Hij volgt bij mij een coachingtraject omdat hij stressgerelateerde klachten heeft en wil leren zaken beter los te laten.

Wouter is een harde werker, levert altijd kwaliteit, neemt verantwoordelijkheid en werkt zelfstandig. Hij gaat bedachtzaam en met respect met zijn teamleden om. Hij vindt het belangrijk om zijn medewerkers verantwoordelijkheid en vertrouwen te geven, en geeft ze flexibiliteit in hun aanwezigheid en werkuren wanneer de situatie daarom vraagt.

Op een dag dreigt Wouter zelf tegen een belangrijke deadline aan te lopen. Na een avond doorwerken, besluit hij alle afspraken voor de volgende dag af te zeggen, waaronder de maandelijkse Teams-update van de directie. Zo kan hij de klus in alle rust af maken. Hij informeert ook zijn team en leidinggevende via de afdelings-groepsapp en gaat aan de slag.

’s Avonds stuurt hij, moe maar voldaan, zijn rapportage netjes binnen de deadline door. Zijn leidinggevende reageert onmiddellijk met een e-mail, waarin hij aangeeft dat hij Wouters gedrag volstrekt ongewenst en onverantwoordelijk vindt; Wouter zou hiermee een slecht signaal naar de afdeling hebben gegeven, alsof op het laatste moment afzeggen van meetings zomaar kan, als het iemand persoonlijk even goed uitkomt.

Wouter voelt zich bij het lezen van deze e-mail witheet worden, zijn motivatie daalt tot het nulpunt, hij is in staat om per direct zijn ontslag in te dienen. Als hij de volgende ochtend op zijn coachingafspraak met mij verschijnt, is hij nog steeds hevig verontwaardigd. Hij weet niet hoe hij in deze gemoedstoestand zijn leidinggevende onder ogen moet komen en durft niet in te staan voor zijn gedrag.

We gaan samen de boel in zijn hoofd ontwarren aan de hand van de 4 vragen:

1. Welke van jouw belangrijke waarden worden hier geraakt?

Wouter heeft zijn waarden al redelijk helder, dat hebben we in de eerste sessie al gedaan, dus na mijn vraag weet hij zo af te vinken welke waarden geraakt worden: ‘vertrouwen’, ‘verantwoordelijkheid’, ‘hard werken’ en ‘waardering’. Hij ziet de mail van zijn leidinggevende als een gebrek aan vertrouwen, alsof hij niet altíjd degene is die verantwoordelijkheid neemt. Bovendien rept zijn leidinggevende met geen woord over het goede werk dat hij heeft verricht, waarvoor hij ook nog eens 2 avonden achter elkaar heeft doorgewerkt in zijn eigen tijd!

2. Hoe ben je nu in deze situatie?

Dat was bij binnenkomst al vrij duidelijk. Wouter is nog steeds witheet, en daarnaast is hij teleurgesteld, gedemotiveerd, gekwetst en verontwaardigd. Hij zou het liefst zijn leidinggevende ten overstaan van de hele afdeling precies willen vertellen hoe hij er over denkt, hem vertellen wat een waardeloze leidinggevende hij is, en op staande voet ontslag willen nemen.

3. Hoe zou je willen zijn in deze situatie?

Deze vraag zet Wouter wel even op een ander spoor. Na even nadenken, zegt hij: “Ik zou het liefst rustig willen zijn. Ik wou dat ik er om kon lachen. Ik wou dat ik er niet emotioneel onder was, maar dat ik stevig zou kunnen staan voor mijn waarden en keuzes. Dat ik erboven sta en dit kan aangrijpen om de dingen beter te maken. Want weet je, ik heb helemaal niets fout gedaan! Ik heb gedaan wat moest gebeuren. Dat hij daar zo op reageert, doet daar niets aan af!”

4. Als je deze situatie nu probeert op te lossen vanuit je belangrijkste waarden, wat zou je dan doen?

Wouter kijkt eens naar zijn belangrijkste waarden en bedenkt zelf dat handelen vanuit vooral ‘verantwoordelijkheid’ en ‘respect’ hem hierbij kunnen helpen. Verantwoordelijkheid betekent voor hem ‘doen wat je te doen staat’ en ‘staan voor je eigen keuzes’. Hij ziet dat hij met zijn primaire reactie geen recht zou doen aan zijn eigen waarde ’respect’. Zijn actie: Een rustig gesprek met zijn leidinggevende, onder 4 ogen, waarin Wouter duidelijk zijn kant van het verhaal laat zien, en heldere afspraken wil maken over dit soort situaties, voor zijn team en voor zichzelf.

En nu verder

Nu Wouter de boel weer helder heeft, gaan we met het volgende onderwerp aan de gang.

Want kwam een deel van die emotie misschien niet ook, omdat Wouter al 2 avonden aan het overwerken was, terwijl hij juist aan de slag is met het proberen beter los te laten van zaken? Wat zorgde er voor dat Wouter tóch ging overwerken….welke waarden speelden er nou toch mee bij die keuze ?